بیماری زونا چیست؟
این بیماری عفونی در اثر فعال شدن ویروس آبله مرغان باقی‌مانده در سلول‌های عصبی ایجاد می‌شود.
باید بدانید این ویروس سال‌ها در حالت نهفته و غیرفعال در بدن شخص زندگی می‌کند و بعدها به دلایل مختلفی مثل استرس، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن یا افزایش سن فعال می‌شود.
با فعالیت مجدد این ویروس، در نواحی خاصی از بدن ضایعات پوستی ایجاد خواهد شد.
زونا بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال رایج است.
در اثر این بیماری ضایعات پوستی مشابه با تاول و زخم‌های دردناکی در بدن شخص مبتلا به چشم خواهد خورد.
برای این بیماری اصطلاح پزشکی هرپس زوستر به کار می‌رود.
تاول‌های بزرگ ایجاد شده روی پوست معمولا در ناحیه‌ای از بدن که توسط یک رشته عصبی پوشش داده شده است مثل شکم، پشت، سینه و گردن بروز پیدا می‌کنند.
البته در بعضی بیماران این ضایعات در صورت آن‌ها به وجود می‌آید. هرپس زوستر با درد و سوزش همراه است.
باید بدانید زونا واگیر دارد اما از طریق تنفس انتقال پیدا نمی‌کند.
اگر با ناحیه زخم و تاول‌های ترکیده شده شخص مبتلا تماس پیدا کنید ممکن است این ویروس به بدن شما نیز منتقل شود.
احتمال سرایت این بیماری در اشخاصی که تا به حال آبله مرغان نگرفتهاند بیشتر است.
برای احتیاط باید از استفاده وسایل شخص مبتلا مثل حوله بپرهیزید.
علائم زونا چیست؟
یکی از نشانه‌های اولیه این بیماری پیدایش لکه‌های قرمز روی پوست است که پس از گذشت مدتی به دانه‌هایی قرمز رنگ تبدیل می‌شوند. تاول‌های خارش‌دار حدود یک هفته بعد از لکه‌های قرمز بروز پیدا می‌کنند.
ظاهر دانه‌های قرمز ایجاد شده مشابه با لکه‌ها و زخم‌های آبله مرغان است.
شخص مبتلا احساس خارش، سوزش، مورمور شدن، درد در ناحیه خاصی از بدن، خستگی مفرط و تب خواهد داشت.
بسیاری از بیماران قبل از بروز علائم این بیماری احساس سردرد نیز دارند.
پس از گذشت یک هفته، تاول‌های ایجاد شده خشک و زرد رنگ خواهند شد و پوست بیمار شروع به ترمیم می‌کند.
در برخی افراد جای زخم‌های ناشی از بیماری زونا باقی می‌ماند. باید بدانید این تاولها به‌طور همزمان نمی‌ترکند و تا بهبودی شخص می‌توانند پدیدار شوند.
پس از خشکی تاولها این ویروس نمی‌تواند به شخص دیگری سرایت کند.
عوارض زونا چیست؟
درمان به‌موقع باعث می‌شود که عوارض این بیماری با احتمال کمتری به وجود آید.
دردهای عصبی دوره‌ای یا دائمی می‌توانند شخص را ماه‌ها یا سال‌ها درگیر کنند و به‌صورت سوزش، خارش و حساسیت پوستی ظاهر شوند.
متاسفانه در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مبتلا به سرطان و ایدز احتمال انتشار زونا به کل بدن یا اعضای داخلی وجود دارد.
همچنین اشخاصی که در حال شیمی درمانی، پرتو درمانی، یا مصرف استروییدها یا داروهای مخصوص پیوند عضو هستند باید مراقبت بیشتری در رابطه با این عارضه کنند.
در بعضی مواقع تاول‌های ایجاد شده به‌موقع خوب نمی‌شوند و شاید عفونت کنند.
این اتفاق ممکن است برای فرد مبتلا بسیار دردناک باشد و احتمال ابتلای او را به بیماری‌هایی مثل ذات‌الریه و التهاب مغزی افزایش دهد.
در چنین شرایطی مراجعه به پزشک متخصص پوست و مو برای تجویز آنتی‌بیوتیک و ارائه راهکار ضروری است.
به‌طور کلی اگر اختلالی در عملکرد سیستم ایمنی بدن وجود نداشته باشد، نگرانی درباره عوارض بیماری زونا بی‌مورد است.
در دوران بارداری احتمال کمی وجود دارد که شخص به زونا مبتلا شود.
افرادی که قبلا آبله مرغان نگرفتهاند و واکسن مخصوص این بیماری به آن‌ها تزریق نشده باشد ممکن است در دوره بارداری زونا بگیرند.
این عارضه در دوره بارداری منجر به نقض مادرزادی نوزاد خواهد شد.
روش تشخیص بیماری زونا
اگر در سطح پوست لکه‌های قرمز یا تاول مشاهده کردید باید فورا به یک دکتر زونا باتجربه مراجعه کنید.
معمولا متخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری می‌تواند این عارضه را از روی بثورات ایجاد شده تشخیص دهد اما در بعضی مواقع احتیاج به نمونه‌برداری از مایع داخل تاولها است تا مشکل با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد.
با توجه به ناحیه درگیر این بیماری مثل سینه ممکن است پزشک عکسبرداری و انجام آزمایش خون را برای تشخیص ضروری بداند.
اگر درگیر بیماری خاصی هستید یا دارویی مصرف می‌کنید حتما این مورد را به پزشک خود اطلاع دهید.
درمان زونا چیست؟
راهکارهای درمانی صرفا به‌دنبال کاهش درد و کنترل علائم بیماری و خارش مرتبط با آن هستند.
هدف اصلی درمان زونا، کاهش مدت و شدت علائم و از سوی دیگر، جلوگیری از عوارض جانبی و پیشگیری از عود بیماری است. درمان زونا شامل موارد زیر می‌شود:
- داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر، و فامسیکلوویر به‌صورت خوراکی برای کنترل ویروس واریسلا زوستر و کاهش شدت علائم، کوتاه کردن مدت بیماری و جلوگیری از عود
- داروهای ضد التهابی همچون ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب، و تسکین درد و خارش
- در صورت وجود خارش شدید، مصرف آنتی‌هیستامین‌ها مانند ستیریزین و لوراتادین
- پمادهای ضد ویروسی و ضدخارش مانند آسیکلوویر یا هیدروکورتیزون
انواع دارو های زونا
توجه داشته باشید که به محض دیدن علائم زونا حتما به پزشک مراجعه کنید.
بعد از مدت سه روز از دیدن راش‌های پوستی، درمان‌های دارویی را شروع کنید.
هرچه درمان زونا سریع‌تر آغاز شود درد را زودتر کاهش می‌دهد و بثورات پوستی زودتر ترمیم می‌شوند و همچنین لک‌های ایجاد شده از راش‌های پوستی زودتر درمان می‌شوند.
- داروهای ضد ویروسی
داروهای ضد ویروسی علائم را در بدن کاهش داده و سرعت ترمیم پوست و بدن را افزایش می‌دهند. این داروها در بیشتر مواقع باعث جلوگیری از عوارض احتمالی می‌شوند. مصرف یک دوره از این داروها معمولا بین ۷ تا ۱۰ روز زمان نیاز دارد. توجه داشته باشید داروهای ضد ویروسی اگر سه روز بعد از ظاهر شدن راش‌های پوستی مصرف شوند دارای تاثیر بیشتری هستند.
- درمان زونا با قرص آسیکلوویر
داروی آسیکلوویر متعلق به گروهی از داروها به نام ضد ویروس‌ها است که برای درمان و پیشگیری از عفونت‌های ویروسی تجویز می‌شود. این دارو برای درمان زونا و درمان عفونت ناشی از واریسلا یا همان آبله مرغان نیز تجویز می‌شود.
- درمان زونا با قرص والاسیکلوویر
داروی والاسیکلوویر نیز یکی از داروهای ضد ویروس است که برای درمان عفونت‌های ایجاد شده توسط هرپس زوستر و هرپس سیمپلکس تجویز می‌شود.
عامل بیماری زونا ویروس هرپس زوستر است.
این ویروس همچنین باعث تبخال دستگاه تناسلی نیز می‌شود.
والاسیکلوویر برای درمان و پیشگیری از وقایع بعدی عفونت‌ها کاربرد دارد.
- داروهای مسکن درد و آنتی هیستامین ها
برای التهاب دردهای پوستی می‌توان از داروهای بدون نسخه و موجود در داروخانه از جمله انواع مسکن‌های درد یا آنتی هیستامین‌ها استفاده کرد.
این داروها عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن
- آنتی هیستامین‌ها برای تسکین خارش از جمله دیفن هیدرامین
- کورتیکواستروئیدها یا بی‌حس کننده‌های موضعی برای دردهای شدید
- محصولات بی‌حس کننده مثل لیدوکائین
- داروی ضد خارش برای زونا
برای تسکین درد و خارش ایجاد شده توسط بثورات پوستی در بیماری زونا از ضد خارش‌ها مانند آنتی هیستامین‌ها از جمله سیتریزین و لوراتادین می‌توان استفاده کرد.
- داروهای ضد صرع
داروهای ضد صرع بعضی از مواقع توسط پزشکان برای کاهش دردهای عصبی تجویز می‌شوند.
این داروها بعد از چند هفته تاثیر خود را نشان می‌دهند.
از جمله رایج‌ترین داروهای ضد صرع که توسط پزشکان تجویز می‌شود عبارتند از:
- گاباپنتین
- پرگابالین
- قرص برای زونا
برای درمان زونا چند دسته قرص توسط پزشک تجویز می‌شود. قرص‌های ضد ویروس مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر تاثیر خوبی در روند درمان دارند.
دوز و زمان مناسب مصرف این داروها بسته به شرایط بیمار توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود.
- پماد برای زونا
از جمله پمادهای تجویز شده توسط پزشک برای تسکین درد ناشی از زونا پمادهای ضد ویروسی آسیکلوویر و والاسیکلوویر است که سریع‌ترین تاثیر را برای کاهش درد و خارش دارد.
پماد کالامین نیز معمولا تجویز می‌شود.
همچنین از پمادهای ضدالتهابی مانند پماد هیدروکورتیزون نیز می‌توان برای درمان استفاده کرد.
این پماد برای زونا باعث تسکین درد و کاهش التهابات پوستی می‌شود.
- پماد لیدوکائین برای زونا
این پماد با فلج کردن موقت احساس درد در ناحیه به وجود آمده را کم می‌کند و باعث کاهش درد می‌شود.
لیدوکائین برای تسکین درد عصبی پس از زونا یا عفونت ویروس هرپس زوستر استفاده می‌شود.
- درمان گیاهی برای زونا (داروی عطاری برای زونا)
یکی از درمان‌های گیاهی برای زونا استفاده از کرم کپکس باریج است.
از ماده‌ای به نام کپسایسین که از فلفل قرمز استخراج می‌شود تشکیل شده است.
این ماده باعث احساس تندی در دهان بعد از خوردن فلفل می‌شود.
کرم کپکس باریج دارای اثر بی حس کننده است و برای درمان انواع دردهای عصبی مانند بیماری زونا توصیه می‌شود.
درمان خانگی زونا
درمان زونا در منزل می‌تواند با رعایت مراقبت‌های پوستی و استفاده از تکنیک‌های طب سنتی مکمل صورت بگیرد.
در ادامه، چند روش درمان خانگی زونا را آورده‌ایم که باعث تسکین موقت، کاهش خارش، سوزش و التهاب پوست می‌شوند:
- کمپرس یخ یا حوله سرد روی منطقه مبتلا
- ماساژ با اسانس‌های طبیعی مانند روغن نعناع، روغن آویشن، روغن چای درختی و روغن آلوئه ورا
- کمپرس بابونه
- حمام گرم با اضافه کردن نمک دریا
برای درمان زونا چه بخوریم؟
تغذیه مناسب و رعایت رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به زونا می‌تواند در فرآیند بهبودی کمک کند.
برای درمان زونا مصرف خوراکی‌های زیر توصیه می‌شود:
- مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان مانند میوه و سبزیجات تازه، آجیل، ماهی‌های چرب (مانند ماهی سالمون و ماهی تون) و روغن زیتون
- غذاهای غنی از لیزین مانند گوشت، ماهی، مرغ، لوبیا، نخود، لوبیا سبز و سویا
- مواد حاوی ویتامین ث مانند پرتقال، تمشک، توت فرنگی، نارنگی، گوجه فرنگی
- مواد غذایی حاوی روغن‌های چرب امگا-۳
- غذاهای سرشار از روغن‌های آنتی‌اکسیدان مانند روغن زیتون، روغن کرچک و روغن سنجد
بهترین میوه برای درمان زونا
برخی میوه‌ها دارای خواص ضد التهابی و قدرت تقویت سیستم ایمنی هستند، و گزینه خوبی برای درمان این بیماری و کنترل ویروس به شمار می‌آیند.
بهترین میوه‌ها برای درمان عبارتند از:
- تمشک
- توت‌ها مانند توت فرنگی، بلوبری، توت سیاه و توت قرمز
- پرتقال و نارنگی
- آناناس
- آووکادو
آیا آنتی بیوتیک برای درمان زونا موثر است؟
در صورتی که بثورات پوستی ناشی از زونا دارای عفونت شدید شده باشند نیاز به مصرف آنتی بیوتیک است در غیر این صورت برای تسکین درد و علائم بیماری زونا آنتی بیوتیک تجویز نمی‌شود؛ زیرا این بیماری ویروسی است و آنتی بیوتیک روی آن تاثیری ندارد.
بهترین دارو برای بیماری زونا
هیچ داروی مشخصی برای درمان زونا وجود ندارد. دارو تنها درد و علائم این بیماری را کاهش می‌دهد.
یکی از بهترین درمان‌ها برای بیماری زونا آسیکلوویر به عنوان یک داروی ضد ویروس است.
این دارو به صورت خوراکی، قرص یا کرم موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین والاسیکلوویر نیز برای درمان زونا مناسب است.
این دارو به راحتی جذب بدن می‌شود و روند درمان را تسریع می‌بخشد.
درمان قطعی بیماری زونا
در حالت عادی، بیماری زونا در چند هفته به طور خود به خود بهبود می‌یابد.
با این حال، درمان قطعی و کامل بیماری زونا شامل مصرف داروها، مراقبت پوستی و تغذیه‌ای و پرهیز از برخورد با افراد با سیستم ایمنی ضعیف می‌شود.
درمان زونا چند روز طول می کشد؟
مدت زمان درمان ممکن است بین ۲ تا ۴ هفته طول بکشد.
بیماری زونا اغلب در طول ۲ تا ۴ هفته بهبود می‌یابد، اما ممکن است در برخی افراد مدت زمان بیشتری طول بکشد.
مهم است بدانید که درمان زونا به منظور کاهش علائم و شدت آن و همچنین جلوگیری از عوارض محتمل مانند درد عصبی پس از زونا استفاده می‌شود.
