درمان دردهای سرطانی

درد یکی از علائم و عوارض شایع سرطان است که در کنار افسردگی و اضطراب ناشی از بیماری، می‌تواند تشدید نیز شود.

تعریف درد راحت نیست و ماهیت آن به‌گونه‌ای است که میزان دردی که افراد تحمل می‌کنند، به سابقۀ پیشین و بیماری آنها مربوط می‌شود.

کنترل درد بیماران سرطانی یکی از دغدغه‌های این بیماران است.

درمان دردهای سرطانی موضوع بسیار مهمی برای پزشکان، بیماران و خانواده‌های آنها است، اما پیشرفت سرطان لزوماً با درد همراه نیست و کنترل آن می‌تواند با روش‌های کنترل درد حاصل شود.

انواع دردهای سرطانی

درد بیماران سرطانی به‌صورت کم، شدید و وخیم است، دلایل و انواع مختلفی هم برای آن وجود دارد و برای همۀ افراد یکسان نیست.

دردی که یک بیمار آن را شدید می داند، امکان دارد از دیدگاه بیمار دیگری آن درد متوسط و قابل تحمل باشد.

بخشی از این درد موقتی است و ناشی از آسیب یا جراحت موقت است. این درد معمولاً مدت کوتاهی طول می‌کشد و در مدت زمان بسیار کوتاهی درمان می‌شود.

در مقابل، درد حاد و پیشرفته‌ای داریم که برای تسکین به زمان بیشتری نیاز دارد.

این درد معمولاً ناشی از کنترل نادرست بیماری یا فشار توده و قسمت‌های مختلف بدن و داروهای مورد استفاده است و می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار دهد.

در ادامه به بررسی انواع درد در بیماران سرطانی به طور جداگانه خواهیم پرداخت.

درد حاد

این درد، درد ناشی از جراحت می باشد و مدت زمان کمی دوام می‌آورد.

در واقع تا زمانی که جراحت بهبود یابد، درد ادامه دارد، مسکن‌ها نیز می‌توانند درد را تسکین دهند.

درد مزمن

کنترل درد مزمن بیماران سرطانی دشوار بوده و گاهی بر اثر کنترل‌های اشتباه پیش می‌آید.

درد تا حد زیادی بر کیفیت زندگی شما تأثیر‌گذار است و انجام کارهای روزمره مانند خرید کردن، خوابیدن و غذا خوردن را برای افراد دشوار می‌کند.

درد مزمن یا درد مداوم می‌تواند بر اثر فشار‌های سرطان بر عصب و استفاده از مواد شیمیایی باشد.

درد مزمن به‌ دو صورت شدید و خفیف احساس می‌شود و میزان آن به نوع بیماری بستگی دارد

نوع درد برای پزشک بسیار مهم بوده و با توجه به نوع بیماری، می‌تواند درمان صحیح را تجویز کند.

درد عصبی

پیشرفت و گسترش سرطان و همچنین برخی جراحی‌ها می‌تواند به اعصاب بیمار آسیب برساند.

این درد ناشی از فشار وارده شده بر اعصاب، نخاع و آسیب دیدن اعصاب رخ می‌دهد.

غالباً درد به‌صورت سوزن سوزن شدن و احساس خزیدگی در پوست است که برای فرد حس بسیار بدی ایجاد می‌کند.

گاهی درد عصبی بر اثر عمل‌‌های انجام شده اتفاق می افتد که فرد بعد از عمل به دلیل پاره شده عصب در عمل، درد خواهد داشت که به مرور بعد از بهبود عصب، برطرف می‌‌شود.

درد عصبی می‌تواند بعد از درمان بیماری‌های سرطانی مانند شیمی درمانی و رادیوتراپی به وجود بیاید.

درد بافت نرم

درد بافت نرم در بیماران سرطانی به دردی اشاره دارد که در قسمت‌های نرم بدن مانند عضلات و بافت‌ها ایجاد می‌شود.

این درد علائمی مانند گرفتگی، کوفتگی عضلات، درد و لرز را به همراه دارد.

درد فانتوم

درد فانتوم به دردی اشاره دارد که در قسمتی از بدن که به دلیل جراحی برداشته شده و دیگر وجود ندارد، احساس می‌شود.

این درد بسیار شدید است، حتی هنوز پزشکان نتوانسته‌اند علت اصلی این درد را کشف کنند.

برای مثال خانم‌هایی که عمل برداشتن پستان را به دلیل سرطان سینه انجام می‌دهند، درد بسیاری را تحمل می‌کنند.

لازم به ذکر است که این درد معمولاً پس از یک سال به طور کامل از بین می‌رود.

دردهای سوماتیک

این نوع درد به علت آسیب موضعی یک عضو بدن بروز پیدا می‌کند.

این درد گاهی آنقدر شدید است که می تواند کیفیت زندگی بیمار را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

درد‌های استخوانی

درد استخوان یکی دیگر از دردهایی است که بیماران سرطانی تجربه می‌کنند.

درد‌هایی که بر اثر شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و در فرآیند خون‌سازی مغز استخوان احساس می‌شود، علت اصلی این نوع درد می باشد.

باید به این نکته نیز اشاره کرد که میزان درد افراد به نوع بیماری و درمان افراد بستگی دارد.

چه عواملی باعث ایجاد درد در سرطان می‌شود؟

درد ناشی از سرطان به دلیل پیشرفت بیماری و فشار وارد شده بر اعصاب رخ می‌دهد، همچنین با بزرگ شدن تومور، روی اعصاب، استخوان‌ها یا اندام‌ها فشار وارد می‌کند.

درد آزمایش‌های پزشکی

برخی از روش‌هایی که جهت تشخیص سرطان و بررسی پیشرفت درمان از آنها استفاده می‌کنند، دردناک هستند.

از جمله نمونه‌‌برداری، آزمایش آب نخاع یا آزمایش مغز استخوان. اگر به شما گفتند که به این آزمایش‌ها نیاز دارید، نگذارید ترس از درد بر شما غلبه کند.

پیش از شروع کار از پزشک خود بپرسید که چه اقداماتی برای کاهش درد شما انجام می‌دهند.

درد ناشی از تومور

اگر سرطان بزرگ‌تر شود و گسترش پیدا کند، با فشار آوردن به بافت‌های دور و برش باعث درد می‌شود.

مثلاً، تومور با فشار به استخوان، عصب، نخاع یا سایر اعضای داخل بدن موجب درد می‌شود.

فشردگی نخاع

وقتی تومور به مهره‌ها سرایت ‌کند، نخاع را تحت فشار می‌گذارد و به درد فشردگی نخاع می‌انجامد.

اولین نشانه‌اش درد کمر یا گردن یا هر دو نشانه است؛ سرفه، عطسه یا دیگر تحریک‌ها آن را بدتر می‌کند.

درد ناشی از درمان

شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی و دیگر روش‌های درمان گاهی برای برخی بیماران باعث درد می‌شود.

توهم درد

گاهی ممکن است در بعضی اعضای بدن که با جراحی برداشته شده‌‌اند، احساس درد یا ناراحتی کنید پزشکان علت آن را نمی‌دانند ولی این درد واقعی است.

میزان دردی که احساس می‌کنید به چیز‌های مختلفی بستگی دارد، از جمله محل سرطان در بدن، نوع آسیب و چگونگی رویارویی بدن شما با درد همه با هم فرق می‌کنند.

درمان درد بیماران سرطانی

بیمار هرگز نباید درد را به عنوان بخشی از زندگی خود بپذیرد، همه دردها تا حدودی قابل درمان هستند و این در مورد دردهای سرطانی نیز صادق است.

کنترل و درمان دردهای سرطانی بیماران از مسائل بسیار مهم در این بیماری است، چرا که شدت این درد می تواند تا حدی زیاد باشد که فرد حتی نتواند فعالیت های روزمره خود را انجام دهد.

بیمار باید بتواند درد خود را به بهترین شکل ممکن برای پزشک یا مراقب خود توصیف کند تا آنها بتوانند اقدامات کافی و مناسب را برای او انجام دهند.

چندین روش ممکن است به صورت ترکیبی برای درمان استفاده شوند.

کنترل درد های بیماران سرطانی به روش های مختلفی صورت می گیرد که برخی از آن ها عبارتند از:

درمان دردهای سرطانی با دارو درمانی

برای کنترل درد بیماران سرطانی، می‌توان از دارو استفاده کرد.

افرادی که نمی‌توانند قرص مصرف کنند، بهتر است از داروهای خوراکی یا شیاف استفاده نمایند.

داروهای مختلفی برای این منظور وجود دارد، اما اینکه کدام دارو انتخاب شود، به شدت و نوع درد بستگی دارد.

داروهایی که استفاده می شود به سه دسته کلی تقسیم می شوند:

1. اپیوئیدها
2. غیر اپیوئیدها
3. سایر داروها

روش های مصرف این داروها نیز می تواند متفاوت باشد:

1. خوردنی
2. تزریق داخل رگی یا زیرپوستی
3. چسب پوستی
4. شیاف

مسکن‌ برای کنترل درد سرطان

برای درد خفیف تا متوسط، می‌توانید از قرص‌هایی مانند آسپرین، استامینوفن و … استفاده کنید.

مسکن‌های غیراستروئیدی

آسپرین، ایبوپروفن، پاراستامول ، نوافن، ایندومتاسین، ژلوفن، دیکلوفناک، ناپروکسن و سلکوکسیب از این گروه مسکن‌ها هستند. این مسکن‌ها برای دردهای خفیف مؤثر هستند.

یک فرد عادی می‌تواند با مراجعه به داروخانه و حتی بدون نسخه پزشک، برخی از این طیف داروها را خریداری و مصرف کند.

با این حال، بیماران سرطانی به دلیل خطر خونریزی گوارشی و وضعیت آنزیم‌های کبدی، مجاز به استفاده خودسرانه از داروهای این گروه نیستند.

مسکن‌های مخدر

داروهای مخدر برای دردهای متوسط تا شدید استفاده می‌شوند.

تمام داروهای حاوی کدئین، مورفین، پتیدین، متادون، فنتانیل، مپریدین و اکسی کدون از جمله داروهای مخدر مورد استفاده در بیماران سرطانی هستند.

بدیهی است که استفاده از داروهای این گروه بدون نسخه پزشک کاملاً ممنوع است.

گاهی اوقات حتی پزشک ممکن است به بیمار اجازه دهد که مستقیماً از تریاک استفاده کند. به خصوص در بیماران مسن که امیدی به درمان سرطان ندارند.

مقاومت دارویی در مورد مواد افیونی رایج است، به این معنی که پس از یک دوره مصرف، مسکن اثر خود را در تسکین درد از دست می‌دهد.

در چنین مواردی، پزشک دوز مواد افیونی را افزایش می‌دهد یا نوع آن را تغییر می‌دهد.

مصرف الکل با مواد افیونی بسیار خطرناک است و می‌تواند باعث سنکوپ و ایست تنفسی شود.

اگر همزمان توسط دو پزشک تحت درمان هستید، نمی‌توانید از هر دو برای درد استفاده کنید و پزشکی که درد را کنترل می‌کند باید از داروهایی که پزشک دیگر تجویز کرده است، آگاه باشد.

درمان درد سرطان با روش Tens

هدف از Tens تحریک نمودن اعصابی است که به مغز می‌رسد.

در واقع این روش برای تسکین درد بیمارانی مفید است که در یک ناحیه درد دارند.

عملکرد این روش همانند طب سوزنی بوده و درد را کاهش می‌دهد.

تزریق اپیدورال برای درمان درد های سرطانی

برخی از دردها به تزریق اپیدورال در اطراف ستون فقرات پاسخ می‌دهند.

در این حالت، پمپی در اطراف ستون فقرات قرار می‌گیرد که به طور منظم مسکن‌ها را در اطراف نخاع تزریق می‌کند.

این باعث بی‌حسی یا ضعف در ناحیه تحت درمان می‌شود.

مسکن مورد استفاده در این روش زیکونوتید است. این دارو برای همه مناسب نیست، اما این روش معمولاً برای ۵۰٪ افراد مؤثر است.

اپیوئیدها

اینها داروهایی هستند که از خشخاش گرفته می‌شوند. این داروها توسط پزشک تجویز می‌شوند و برای درد متوسط تا شدید استفاده می‌شوند.

اپیوئیدها یا مواد افیونی، مواد مخدر هستند. اثربخشی آنها بسته به نوع متفاوت است.

این داروها به صورت متناوب مصرف می‌شوند و نمی‌توان آنها را به یکباره قطع کرد. باید به تدریج مصرف آنها را کاهش داد.

اگرچه این نوع داروها عوارض جانبی زیادی دارند، اما هنوز هم راه حلی برای درد درمان سرطان هستند که پزشکان به آن متوسل می‌شوند.

نمونه‌هایی از مواد افیونی شامل مورفین و اکسی کدون است.

درمان درد های سرطانی با بلاک عصبی

با مسدود کردن سیگنال درد با تزریق داروی بی‌حس‌کننده در اطراف یا داخل عصب، تسکین موقت درد حاصل می‌شود.

برای بلاک عصبی به صورت دائمی، از روشی به نام بلوک نورولیتیک استفاده می‌شود که بافت عصبی مسیر درد را از بین می‌برد.

رویکرد روانشناختی

این یک رویکرد نوظهور است که هنوز در مرحله آزمایش‌های بالینی است.

با انتخاب تیمی از روانشناسان و تجزیه و تحلیل رفتار و زندگی بیمار، او را در مورد درد بیماری آگاه می‌کنند و به او می‌آموزند که چگونه این درد را از دیدگاه روانشناختی کنترل کند.

تقریباً شبیه هیپنوتیزم است، اما تفاوت‌هایی دارد.

درمان درد سرطان با اوزون تراپی

اوزون تراپی روشی نوین و نوآورانه در درمان دردهای سرطانی می باشد که با گاز اوزون به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کند.

این روش به عنوان یک درمان مکمل در کنار سایر روش‌های درمانی استفاده می‌شود و می‌تواند پیشرفت‌های قابل توجهی در کاهش درد و کیفیت زندگی بیماران ایجاد کند.

تسکین درد های سرطانی روش های هسته ای

در این روش از داروهای رادیواكتیوی همچون فسفر یا استرونسیوم رادیواكتیو کمک گرفته می شود.

تزریق این دسته از داروها به بیمار، باعث می شود كه تا چندین هفته دردهای نشات گرفته از درگیری استخوان ها با سرطان های مختلف، به طور قابل توجهی كاهش یابد و حتی در صورت لزوم، می توان درمان را تكرار كرد.

کنترل درد با تخریب نمودن تومور به کمک فرکانس رادیویی: در این روش درمانی، تومور به وسیله یک الکترود سوزنی گرم شده و از بین می ‌رود.

این کار، درد را به طور چشمگیری در آن دسته از بیمارانی که سرطان آن ها در استخوان پخش شده است، کاهش می‌ دهد.

درمان درد با امواج رادیویی

در این روش، از امواج رادیویی به منظور تخریب حرارتی اعصاب استفاده می گردد.

این شیوه درمانی، مسیر درد در گانگلیون تری ژمینال، نخاع، ابتدای ریشه پشتی نخاع و گانگلیون ریشه پشتی، زنجیره سمپاتیک، مفاصل فاست و اعصاب محیطی را تخریب می نماید.

هنگامی از این روش استفاده می ‌شود که روش ‌های دیگر، موفقیتی در کاهش درد نداشته اند.

دردهای بعد از شیمی درمانی

معمولا دردهای بعد از شیمی درمانی بع دلیل آسیب محیطی یا التهاب در بافت ها به وجود می آید.

درد های شیمی درمانی به صورت سوزش، تیر کشیدن یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها احساس می شود.

درمان درد استخوان بعد از شیمی درمانی

اگر درد خفیف باشد، معمولا مصرف داروهایی از جمله داروهای ضد التهابی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

برای درد متوسط تا شدید نیاز به مصرف مسکن‌های قوی‌تری است که باید توسط پزشک تجویز شود.

اگر مصرف دارو کمکی به تسکین درد نمی‌کند، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

بدن درد بعد از شیمی درمانی

برخی از داروهای شیمی درمانی گاهی بیمار را با عوارض جانبی دردناکی روبه‌رو می‌کند.

به‌طور مثال اگر این داروها منجر به آسیب عصبی شوند، مشکلاتی از جمله سوزش، بی حسی، درد تیر کشنده در دست یا پا و سوزن سوزن شدن را احساس می‌کنید که به عنوان نوروپاتی شناخته می‌شود.

علاوه بر این مصرف برخی از داروهای شیمی درمانی باعث سردرد، زخم دهان، درد عضلانی و دل درد می‌شود.

پا درد بعد از شیمی درمانی

برخی از داروهای شیمی درمانی به اعصابی که سیگنال‌ها را به سیستم عصبی مرکزی دست و پاها ارسال می‌کند، آسیب می‌رساند.

علائم ناشی از این عارضه شامل سوزن سوزن شدن، بی حسی یا درد در دست‌ها، پاها و ضعف عضلانی در پاهاست.

رفع درمان دل درد بعد از شیمی درمانی

حتما داروهای ضد تهوع تجویز شده از سوی پزشک را به‌طور کامل مصرف کنید.

باید مواد غذایی نرم و نوشیدنی‌هایی با هضم راحت مصرف کنید.

باید به نشانه‌های بدن خود توجه داشته باشید و در مواقعی غذا مصرف کنید که حالت تهوع نداشته باشید.

در طول روز باید وعده‌های غذایی و میان وعده‌های کوچک اما مکرر مصرف کنید.