تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال استخوانی درون ستون فقرات (Spinal Canal Stenosis) یا تنگی کانال نخاع از بیماری‌های ستون فقرات است، که بیشتر مواقع دیر تشخیص داده شده یا با انواع بیماری‌های مختلف اشتباه گرفته می‌شود.

این بیماری از دسته بیماری‌هایی می باشد که احتمالا درد و ناراحتی زیادی برای فرد به همراه خواهد داشت.

این بیماری می‌تواند فرد را از انجام فعالیت های روزمره بازداشته و عوارضی چون کمردرد و گردن درد را برای شخص به همراه داشته باشد.

در ادامه این مطلب قصد داریم تا این بیماری را به طور کامل معرفی کرده و به همه علائم و عوارض تنگی کانال نخاعی بپردازیم پس با ما همراه باشید.

ستون فقرات یک آناتومی و ساختمان ویژه ای دارد، که باعث انعطاف حرکات بدن در جهات مختلف می شود.

این ستون از مهره‌هایی تشکیل شده‌ که روی هم قابلیت لغزندگی داشته و در میان این مهره‌ها در کانال نخاعی، نخاع و ریشه های عصبی وجود دارد.

اعصاب نخاعی از منفذ های بین مهره‌ای خارج شده و اعصاب محیطی ما را تشکیل می‌دهند.

هنگامی که فضا برای این اعصاب نخاعی تنگ شود و تحت فشار قرار بگیرند، به عارضه تنگی اعصاب نخاعی دچار می شویم.

در واقع در تعریف دیگری به ضخیم شدن بافت‌های اطراف کانال نخاعی کمر و فشار بر روی نخاع و اعصابی که از آن خارج می‌شوند، تنگی کانال نخاعی کمر گفته می‌شود.

انواع مختلف تنگی کانال نخاعی کمر و گردن

• تنگی کانال نخاعی مرکزی کمر و گردن
• تنگی کانال نخاعی جانبی در کمر و گردن

تنگی کانال نخاعی جانبی در کمر و گردن

سوراخ بین مهره ای یک نوع حفره استخوانی است که عصب نخاعی از بین دو مهره مجاور عبور می کند.

هنگامی که یک یا چند مورد از این سوراخ ها باریک می شوند، به آن تنگی جانبی نخاع می گویند.

در این حالت عصب نخاعی فضای کمتری دارد و با فشرده شدن ممکن است باعث اختلال در عملکرد نخاع شود.

این نوع تنگی کانال نخاعی ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات (کمر، گردن و قفسه سینه) رخ دهد، اما معمولاً در قسمت کمری اتفاق می‌افتد.

تنگی کانال نخاعی مرکزی کمر و گردن

این نوع عارضه همچنین زمانی رخ می دهد که یک یا تعدادی از مهره های محافظت کننده کانال نخاعی باریک شوند.

با باریک شدن کانال مرکزی، نخاع فضای کمتری برای عبور دارد و اگر نخاع فشرده شود، می‌تواند منجر به درد یا اختلال در عملکرد ناحیه تحت فشار شود.

تنگی کانال مرکزی می‌تواند در هر قسمتی از ستون فقرات رخ دهد، اما معمولاً در ناحیه گردن و کمر رخ می‌دهد.

علت تنگ شدن کانال نخاعی

تنگی کانال نخاع دلایل مختلفی دارد اما نقطه مشترک بین همه این عوامل این است که ساختار ستون فقرات را تغییر می دهد و باعث تنگ شدن فضای اطراف نخاع و ریشه اعصاب در شخص می شوند.

نخاع و ریشه های عصبی که فشرده شده اند، باعث بروز علائمی مانند کمردرد و سیاتیک می شود.

دراین قسمت به چند مورد از عوامل شایع ایجاد این عارضه میپردازیم.

• افزایش سن
• وراثتی و ژنتیکی
• شغل های سنگین
• بیمارهای مادرزادی
• بیماری های روماتیسمی

بیماری آرتروز

شایع ترین عامل تنگی کانال نخاعی است. در ستون فقرات، آرتریت می تواند ناشی از تخریب دیسک کمر و از دست دادن آب موجود در آن باشد.

یکی از مشکلات و بیماری‌های ستون فقرات، آرتروز است که در آن غضروف از بین می‌رود.

بین مهره‌های ما غضروف وجود دارد تا استخوان‌ها به یکدیگر ساییده نشوند و ساییده نشوند.

وقتی این غضروف از بین می‌رود، استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند و از بین می‌روند.

بدن شروع به ساختن استخوان جدید می‌کند و استخوان بزرگتر می‌شود و فضای بین مهره‌ها کاهش می‌یابد.

اعصاب تحت فشار قرار می‌گیرند، بنابراین دچار تنگی کانال نخاعی می‌شوید.

افزایش سن

با بالارفتن سن، دیسک ها شروع به خشک شدن کرده و ضعیف خواهندشد.

این مشکل منجر به آسیب دیدن فضای دیسک می شود که در نهایت منجر به عارضه تنگی کانال نخاعی میشود.

فتق دیسک

بالشتک های نرمی که نقش جاذب شوک بین مهره های شما را دارند، معمولاً با بالارفتن سن خشک می شوند.

ترک های موجود در یک سمت بیرونی دیسک ممکن است منجر به نشت مواد درونی نرم شده وباعث فشار بر روی طناب نخاعی یا عصب بشوند.

مشاغل سنگین

معمولاً کسانی که مشاغلی دارند که نیاز به حرکت زیاد و متنوع کمر در حین کار دارد، مانند مشاغلی که نیاز به خم شدن به طرفین یا چرخیدن دارند.

شکستگی و آسیب دیدن ستون فقرات

شکستگی یا در رفتگی استخوان ها و التهاب ناشی از این آسیب، نزدیک به ستون فقرات، فضای کانال را تنگ می کند و در نتیجه منجر به فشار به عصب های نخاعی می‌شود.

سوانح رانندگی و سایر حوادث می تواند باعث دررفتگی یا شکستگی یک یا چند مهره بشود. جابجایی استخوان به علت شکستگی ستون فقرات، به محتوای کانال نخاع آسیب می رساند.

ضخیم شدن لیگمان یا رباط ها

رباط ها نوارهای الیافی هستند که ستون فقرات را به هم متصل می کنند.

با بالا رفتن سن این رباط هاضخیم شده، رباط­ های ضخیم شده کانال نخاعی، تبدیل به بافت سفت شده و یا به داخل فضای کانال نفوذ پیداکنند.

کیست و یا تومور ناحیه ستون فقرات

توده هایی روی استخوان ها، رباط های ستون فقرات، نخاع و ریشه های عصبی رشد می کنند و می توانند منجر به تنگی در کانال های نخاعی بشوند.

تنگی کانال نخاعی مادرزادی

بیشتر تنگی ستون فقرات زمانی اتفاق می افتد که عاملی برای تنگ شدن فضای باز در ستون فقرات ایجاد شده باشد.

یکی دیگر از ناهنجاری های مادرزادی ستون فقرات که می تواند فرد را در معرض تنگی نخاع قرار دهد، اسکولیوز (ستون فقرات با شکل غیر طبیعی) است.

بیماری‌های روماتیسمی

مانند آرتریت روماتوئید و اسپوندیلیت انکیلوزان، فرد را مستعد تنگی کانال نخاعی می‌کنند.

در این بیماری‌ها، مفاصل ستون فقرات یا مفاصل فاست ملتهب می‌شوند و این التهاب باعث افزایش رشد آنها می‌شود.

علائم تنگی کانال نخاعی

علائم تنگی کانال نخاعی ناشی از فشرده‌ شدن فضای ساختار‌های حساسی است که از کانال نخاعی عبور می‌کنند.

شایع‌ترین علامت این بیماری، درد مداوم در ناحیه کمر است که ممکن است به پاها نیز سرایت کند.

این درد معمولاً با ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت بدتر می‌شود و با نشستن یا خم شدن به جلو تسکین می‌یابد.

بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در پاها و باسن نیز از علائم شایع ناشی از فشار بر اعصاب است.

یکی دیگر از نشانه های تنگی کانال نخاعی، ضعف عضلانی در پاها است که ممکن است راه رفتن یا حتی ایستادن را دشوار کند.

این وضعیت، به ویژه هنگام پیاده‌روی در مسافت‌های طولانی، می‌تواند با لنگیدن همراه باشد که فرد را مجبور می‌کند مرتباً برای تسکین درد یا ناراحتی بایستد.

در موارد پیشرفته‌تر، از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع نیز ممکن است رخ دهد که نشان دهنده فشار شدید بر نخاع است و نیاز به درمان فوری دارد.

تنگی کانال نخاعی معمولاً علائم تدریجی دارد که با گذشت زمان بدتر می‌شوند.

تشخیص زودهنگام این علائم و مشاوره با متخصص می‌تواند از پیشرفت بیماری و عوارض جدی جلوگیری کند.

درمان مناسب، چه غیرجراحی و چه جراحی، می‌تواند به تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

آگاهی از علائم شایع این بیماری گامی مهم در جهت حفظ سلامت ستون فقرات است.

علائم بسته به محل تنگ شدن و اعصاب آسیب دیده نیز می تواند متفاوت باشد.

در کل تنگی کانال نخاع به دو دسته تنگی مهره های ستون فقرات گردن و تنگی مهره های ستون فقرات کمر تقسیم بندی می شود که هر کدام نشانه های تنگی کانال نخاعی متفاوتی ایجاد می کنند.

علائم تنگی ستون فقرات گردن

• بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در دست ها ، بازو
•  احساس ضعف در یک دست یا هر دو دست
• درد گردن یا شانه

 علائم تنگی مهره های کمری

• احساس ضعف در ناحیه کف و یا پشت ساق پا
• ضعف و یا آتروفی عضلات ساق پا
• درد یا گرفتگی در هر دو پا و یا یک پا که البته این درد ها بیشتر زمانی که به مدت طولانی راه بروید و یا خم بشوید ممکن است احساس بشود.
• احساس خواب رفتگی در انگشتان یک پا یا هر دو پا
• دردی که به یک یا هر دوران کشیده بشود (سیاتیک)

تشخیص تنگی کانال نخاع

در ادامه مهمترین راه های تشخیص تنگی کانال نخاعی را شرح می دهیم:

معاینه فیزیکی

اولین راه تشخیص تنگی کانال نخاعی، گرفتن شرح حال از بیمار است.

چنین بیمارانی معمولاً علائم لنگش متناوب دارند، یعنی بیمار پس از مدتی راه رفتن، دچار خستگی، گزگز، بی‌حسی و درد در اندام تحتانی و کمر می‌شود.

پس از چند دقیقه نشستن و استراحت، حالش خوب می‌شود و سپس به راه خود ادامه می‌دهد.

معمولاً در معاینه فیزیکی این بیماران، ضعف عضلانی مشاهده نمی‌شود.

دلیل آن این است که تنگی کانال نخاعی یک بیماری مزمن است و در طول سال‌ها ایجاد می‌شود.

به همین دلیل، بیماران از گزگز، سوزش، بی‌حسی و کرختی در اندام تحتانی شکایت دارند و درد در مرحله دوم قرار دارد.

MRI

mri تنگی کانال نخاعی از یک آهنربای قدرتمند و امواج رادیویی برای تولید تصاویر مقطعی از ستون فقرات شما استفاده می‌کند.

در این روش تصویربرداری پزشکی، تمام جزئیات از جمله ریشه های عصبی و تغییرات در نخاع یا تومورهای ناحیه نخاع قابل تشخیص است.

این آزمایش می‌تواند آسیب به دیسک‌ها و رباط‌های شما و همچنین وجود تومورها را تشخیص دهد.

مهمتر از همه، می‌تواند نشان دهد که آیا اعصاب نخاع شما فشرده شده‌اند یا خیر.

عکس‌برداری با اشعه ایکس

عکس‌برداری با اشعه ایکس از کمر می‌تواند تغییرات استخوانی، مانند خارهای استخوانی، را که ممکن است فضای داخل کانال نخاعی را تنگ کنند، نشان دهد.

هر عکس‌برداری با اشعه ایکس شامل یک بار قرار گرفتن در معرض تابش است.

اسکن توموگرافی کامپیوتری

استفاده از اشعه ایکس برای گرفتن تصاویر در زاویه های مختلف که به تعیین شکل و اندازه کانال نخاعی کمک می کند.

میلوگرام

میلگرام نوعی رنگ کنتراست است که به مایع مغزی نخاعی برای علامت گذاری کانال نخاعی و ریشه های عصبی تزریق می شود.

درمان تنگی کانال نخاع

درمان به علت علائم، محل مشکل و شدت علائم شما بستگی دارد.

اگر علائم شما خفیف باشد، پزشک ممکن است ابتدا برخی از روش‌های مراقبت از خود را توصیه کند.

اگر این درمان‌ها موفقیت‌آمیز نباشند یا علائم شما بدتر شوند، پزشک ممکن است فیزیوتراپی، دارو و در نهایت جراحی را توصیه کند.

قبل ازتصمیم برای انتخاب هر روش‌ درمانی جدید باید با پزشک مجرب همچون دکتر افشین صمدی مشورت نمود زیرا از این نکته که هر عمل جراحی ریسک عوارض احتمالی خود را دارد اگاه هستیم.

درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاعی

درمان‌های مراقبتی و غیرجراحی شامل موارد زیر می باشند:

کمپرس گرم و سرد

گرما معمولاً روش خوبی برای کاهش درد آرتروز است. گرما جریان خون را افزایش می‌دهد که باعث شل شدن عضلات و تسکین درد مفاصل می‌شود. ه

نگام استفاده از کیسه آب گرم مراقب باشید که خودتان را نسوزانید.

اگر کمپرس گرم علائم شما را تسکین نداد، کمپرس سرد را امتحان کنید.

معمولاً بهتر است به مدت 20 دقیقه یک کیسه یخ روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید، سپس به مدت 20 دقیقه آن ناحیه را استراحت دهید. کمپرس سرد تورم، حساسیت و التهاب را کاهش می‌دهد.

ورزش

قبل از اینکه ورزشی را شروع کنید حتما با پزشک خود مشورت کنید تا مبادا ورزشی که انتخاب کرده اید باعث بدتر شدن اوضاع شما شود.

ورزش برای تسکین درد، تقویت عضلات برای حمایت از ستون فقرات و بهبود انعطاف‌پذیری و تعادل مفید است.

نحوه خوابیدن

تنگی کانال نخاعی یک بیماری ستون فقرات است که می‌تواند به دلیل فشار بر نخاع در ناحیه گردنی، قفسه سینه یا کمری رخ دهد.

این بیماری می‌تواند باعث مشکلاتی مانند درد، ضعف عضلانی و کاهش حساسیت در اندام‌ها شود. به دلیل محدودیت حرکت، خوابیدن می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما با رعایت چند نکته می‌توانید خواب خوبی داشته باشید:

استفاده از بالش مناسبی که به شما کمک می‌کند سر و گردن خود را در حالت استراحت قرار دهید، می‌تواند مفید باشد.

برای افرادی که تنگی کانال نخاعی گردنی دارند، باید از بالش‌های کمتر و بالش‌های نرم و کوتاه استفاده کنید.

اگر تنگی کانال نخاعی لگن دارید، استفاده از بالش بین پاها می‌تواند به شما کمک کند تا کمر خود را در حالت استراحت قرار دهید.

استفاده از بالش دستی نیز می‌تواند مفید باشد. می‌توانید یک بالش زیر سر خود قرار دهید تا سر و گردن شما در حالت استراحت قرار گیرد.

باید سعی کنید تا حد امکان در موقعیت فعلی خود بمانید. اگر مجبورید مدت زیادی در یک حالت بخوابید، بهتر است هر از گاهی وضعیت خود را تغییر دهید.

دارو درمانی

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند آسپرین، استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن، ژلوفن و… به کاهش درد و التهاب این اختلال کمک می کند.

حتماً در مورد مشکلات احتمالی ناشی از مصرف طولانی مدت این داروها، مانند رفلاکس اسید و زخم معده، با پزشک خود صحبت کنید.

پزشک شما همچنین ممکن است داروهای دیگری را که می‌توانند درد را کاهش دهند، مانند گاباپنتین ضد تشنج یا یک داروی ضد افسردگی سه حلقه‌ای مانند آمیتریپتیلین، توصیه کند.

پزشک شما ممکن است برای تسکین موقت درد، داروهای مخدر مانند اکسی کدون یا هیدروکدون تجویز کند.

با این حال، این داروها معمولاً به ندرت تجویز می‌شوند زیرا می‌توانند عادت‌ساز باشند.

داروهایی مثل شل کننده عضلات می توانند در کم کردن عوارض این اختلال مانند اسپاسم و گرفتگی عضله و یا آسیب عصبی موثر باشند.

شل‌کننده‌های عضلانی مانند سیکلوبنزاپرین می‌توانند اسپاسم‌های عضلانی را درمان کنند.

روش های طب فیزیکی

اگر چه این نوع از روش های درمان مشکل تنگی کانال نخاع را برطرف نمی کنند و بیشتر بر بهبود کیفیت زندگی و سطح عملکرد و کاهش درد و التهاب تمرکز می کنند، اما علایم بسیاری از بیماران با همین روش ها بهبود می یابد.

این روش ها شامل فعالیت های بدنی مخصوص، استفاده از کمربندهای طبی و یا بریس، فیزیو تراپی، ماساژ و … می‌باشد.

تزریق داخل ستون مهره ها

یکی از شایع ترین روش ها تزریق استروئید برای تسکین علایم تنگی کانال نخاع می‌باشد.

در این روش که یکی از شیوه های جراحی بسته ستون فقرات محسوب می شود، استروئید داخل فضای پیرامون ریشه‌های عصبی خاص (فضای اپیدورال) تزریق می‌شود.

تزریق این دارو یکی از روش های درمان تنگی کانال نخاعی است که در کاهش التهاب و درد حاد منتشره در دست‌ها یا پاها بسیارمؤثر است.

معمولاً فقط چند تزریق مورد نیاز است زیرا کورتیکواستروئیدها می‌توانند به مرور زمان استخوان‌ها و بافت‌های مجاور را تضعیف کنند.

فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپیست می‌تواند به شما در ایجاد یک برنامه ورزشی برای بهبود تعادل، انعطاف‌پذیری و پایداری ستون فقرات کمک کند.

تقویت عضلات کمر و شکم می‌تواند ستون فقرات شما را انعطاف‌پذیرتر کند.

فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند به شما آموزش دهند که چگونه راه بروید تا کانال نخاعی خود را باز کنید. این می‌تواند به کاهش فشار روی اعصاب شما کمک کند.

درمان جراحی کانال نخاعی

درصورتی که روش های ذکر شده در بالا موفقیت‌آمیز نباشند و تغییری در کاهش تسکین علایم بیمار ایجاد نکنند، دیگر روش‌های درمانی تهاجمی تر در تسکین درد توسط پزشک توصیه می‌شود.

لذا برای از بین رفتن فشار روی عصب‌های درگیر عمل جراحی تنگی کانال کمری انجام خواهد شد.

باید به این نکته توجه داشته باشید که تنها 5 درصد بیماران تنگی کانال نخاعی به جراحی نیاز پیدا می کنند.

روش‌های جراحی شامل برداشتن قسمت‌هایی از استخوان، خارهای استخوانی روی مفاصل فاست یا دیسک‌هایی است که کانال نخاعی را پر می‌کنند و به اعصاب این ناحیه فشار می‌آورند.

جراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

لامینکتومی

در این روش، لایه آسیب‌دیده ستون فقرات برداشته می‌شود. این کار فضای بیشتری در اطراف اعصاب ایجاد می‌کند و فشار روی اعصاب را کاهش می‌دهد.

در بعضی از موارد امکان دارد نیاز باشد استخوان با پیوند استخوان به استخوان های ستون فقرات مجاور وصل شود.

لامینوتومی

در این روش، فقط بخشی از لایه برداشته می‌شود. جراح سوراخی بزرگ ایجاد می‌کند تا فشار را در یک نقطه خاص کم کند.

لامینوپلاستی

جراحی به روش لامیونپلاستی فقط روی استخوان‌های ستون فقرات گردنی صورت می گیرد.

جراح یک لولا در لایه ایجاد می‌کند تا فضای داخل کانال نخاعی را زیاد کند، یک ابزار فلزی شکاف باز شده در ستون فقرات را به هم وصل می‌کند.

تنگی کانال نخاع چه عوارضی دارد؟

درد در ناحیه گردن می تواند باعث ناراحتی و اختلال در فعالیت های روزانه شود.

اگر درمان گردن به موقع انجام نشود، ممکن است نخاع آسیب ببیند و حواس شما را مختل کند.

فشرده شدن کانال نخاعی ممکن است باعث درد شدید شود و انجام فعالیت های روزانه را برای شما دشوار کند.