درمان دردهای سرطانی

کنترل درد بیماران سرطانی یکی از دغدغه‌های این بیماران است.

تعریف درد راحت نیست و ماهیت آن به‌گونه‌ای است که میزان دردی که افراد تحمل می‌کنند، به سابقۀ پیشین و بیماری آنها مربوط می‌شود.

چه عواملی باعث ایجاد درد در سرطان می‌شود؟

درد ناشی از سرطان به دلیل پیشرفت بیماری و فشار وارد شده بر اعصاب رخ می‌دهد، همچنین با بزرگ شدن تومور، روی اعصاب، استخوان‌ها یا اندام‌ها فشار وارد می‌کند.

1. درد آزمایش‌های پزشکی

برخی از روش‌هایی که جهت تشخیص سرطان و بررسی پیشرفت درمان از آنها استفاده می‌کنند دردناک هستند.

از جمله نمونه‌‌برداری، آزمایش آب نخاع یا آزمایش مغز استخوان. اگر به شما گفتند که به این آزمایش‌ها نیاز دارید، نگذارید ترس از درد بر شما غلبه کند.

پیش از شروع کار از پزشک خود بپرسید که چه اقداماتی برای کاهش درد شما انجام می‌دهند.

2. درد ناشی از تومور

اگر سرطان بزرگ‌تر شود و گسترش پیدا کند، با فشار آوردن به بافت‌های دور و برش باعث درد می‌شود.

مثلاً، تومور با فشار به استخوان، عصب، نخاع یا سایر اعضای داخل بدن موجب درد می‌شود.

3. فشردگی نخاع

وقتی تومور به مهره‌ها سرایت ‌کند، نخاع را تحت فشار می‌گذارد و به درد فشردگی نخاع می‌انجامد.

اولین نشانه‌اش درد کمر یا گردن یا هر دو نشانه است؛ سرفه، عطسه یا دیگر تحریک‌ها آن را بدتر می‌کند.

4. درد ناشی از درمان

شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی و دیگر روش‌های درمان گاهی برای برخی بیماران باعث درد می‌شود.

5. توهم درد

گاهی ممکن است در بعضی اعضای بدن که با جراحی برداشته شده‌‌اند، احساس درد یا ناراحتی کنید پزشکان علت آن را نمی‌دانند ولی این درد واقعی است.

میزان دردی که احساس می‌کنید به چیز‌های مختلفی بستگی دارد، از جمله محل سرطان در بدن، نوع آسیب و چگونگی رویارویی بدن شما با درد همه با هم فرق می‌کنند.

درد بیماران سرطانی

درد بیماران سرطانی به‌صورت کم، شدید و وخیم است؛ دلایل و انواع مختلفی هم برای آن وجود دارد و برای همۀ افراد یکسان نیست.

به طوریکه دردی که یک بیمار آن را شدید توصیف می‌کند، از دیدگاه بیمار دیگر آن درد متوسط و قابل تحمل است.

درد حاد

این درد، درد ناشی از جراحت است و مدت زمان کمی دوام می‌آورد.

در واقع تا زمانی که جراحت بهبود یابد، درد ادامه دارد. مسکن‌ها نیز می‌توانند درد را تسکین دهند.

درد مزمن

کنترل درد مزمن بیماران سرطانی دشوار بوده و گاهی بر اثر کنترل‌های اشتباه پیش می‌آید.

درد تا حد زیادی بر کیفیت زندگی شما تأثیر‌گذار است و انجام کارهای روزمره مانند خرید کردن، خوابیدن و غذا خوردن را برای افراد دشوار می‌کند.

درد مزمن یا درد مداوم می‌تواند بر اثر فشار‌های سرطان بر عصب و استفاده از مواد شیمیایی باشد.

درد مزمن به‌ دو صورت شدید و خفیف احساس می‌شود و میزان آن به نوع بیماری بستگی دارد

نوع درد برای پزشک بسیار مهم بوده و با توجه به نوع بیماری، می‌تواند درمان صحیح را تجویز کند.

انواع دردهای سرطانی

دردهای سرطانی انواع مختلفی دارند:

درد عصبی

این درد ناشی از فشار وارده شده بر اعصاب، نخاع و آسیب دیدن اعصاب رخ می‌دهد.

غالباً درد به‌صورت سوزن سوزن شدن و احسان خزیدگی در پوست است که برای فرد حس بسیار بدی ایجاد می‌کند.

گاهی درد عصبی بر اثر عمل‌‌های انجام شده پیش می‌آید که فرد بعد از عمل به دلیل پاره شده عصب در عمل، درد خواهد داشت که به مرور بعد از بهبود عصب، برطرف می‌‌شود.

درد عصبی می‌تواند بعد از درمان بیماری‌های سرطانی (شیمی درمانی و رادیوتراپی) ایجاد شود.

درد بافت نرم

به معنی درد در ناحیۀ عضله و اندام بدن است. این درد علائمی مانند گرفتگی، درد و لرز را به همراه دارد.

درد فانتوم

درد ناشی از عمل جراحی و برداشتن عضوی از بدن است که دیگر وجود ندارد.

این درد بسیار شدید است، حتی هنوز پزشکان نتوانسته‌اند دلیل آن را کشف کنند.

برای مثال خانم‌هایی که عمل برداشتن پستان را انجام می‌دهند، درد بسیاری را تحمل می‌کنند.

گاهی درد فانتوم کم‌تر از یکسال بهبود پیدا می‌‌کند.

دردهای سوماتیک

این نوع درد به علت آسیب موضعی یک عضو بدن بروز پیدا می‌کند.

درد‌های استخوانی

درد‌هایی که بر اثر شیمی‌درمانی، تومور و از بین رفتن خون‌سازی مغز استخوان ایجاد می‌شود.

باید به این نکته نیز اشاره کرد که میزان درد افراد به نوع بیماری و درمان افراد بستگی دارد.

کنترل درد بیماران سرطانی

برای کنترل درد بیماران سرطانی روش‌های گوناگونی وجود دارد از جمله:

مصرف دارو

برای کنترل درد بیماران سرطانی، می‌توان از دارو استفاده کرد. استفاده از داروها روش‌های مختلفی دارد.

افرادی که نمی‌توانند قرص مصرف کنند، بهتر است از داروهای خوراکی یا شیاف استفاده نمایند.

روش‌های غیر داروئی

یکی از راهکارهای درمانی این روش، مصرف داروی مسکن است. گاهی در بعضی بیماران بعد از عمل جراحی، پرتونگاری یا رادیوتراپی انجام می‌شود.

روش Tens

هدف از Tens تحریک نمودن اعصابی است که به مغز می‌رسد.

در واقع این روش برای تسکین درد بیمارانی مفید است که در یک ناحیه درد دارند.

عملکرد این روش همانند طب سوزنی بوده و درد را کاهش می‌دهد.

چه روش هایی برای کنترل و مدیریت دردهای سرطانی وجود دارد؟

کنترل درد در بیماران سرطانی از مسائل بسیار مهم در این بیماری است، چرا که شدت این درد می تواند تا حدی زیاد باشد که فرد حتی نتواند فعالیت های روزمره خود را انجام دهد.

همانطور که پیش تر گفتیم، کنترل درد های بیماران سرطانی به روش های مختلفی صورت می گیرد که برخی از آن ها عبارتند از:

درمان دارویی:

داروهای مختلفی برای این منظور وجود دارد، اما اینکه کدام دارو انتخاب شود، به شدت و نوع درد بستگی دارد.

داروهایی که استفاده می شود به سه دسته کلی تقسیم می شوند:

1. اپیوئیدها
2. غیر اپیوئیدها
3. سایر داروها

روش های مصرف این داروها نیز می تواند متفاوت باشد:

1. دهانی
2. تزریق داخل رگی یا زیرپوستی
3. چسب پوستی
4. شیاف

در صورت عدم پاسخگویی درمان دارویی، از سایر روش ها استفاده می شود.

1. پیشگیری از فعالیت عصبی: بلوک کردن اعصاب به روش بی حسی موضعی یا با تزریق نمودن دارو انجام می شود. با این روش ها اعصاب از کار افتاده و غیرفعال می شوند، در نتیجه درد بیماری کنترل می شود. با کاهش پیام رسانی به مغز و نخاع، درد کم تری احساس می شود. می توان گفت که بلوک عصبی تاثیر بیشتری نسبت به درمان دارویی دارد.لازم به ذکر است که این روش از زمینه های کاری متخصصین درد می باشد.
2. قبل از اقدام اصلی، لازم است که از انتقال درد توسط عصب مورد نظر مطمئن شد؛ به همین منظور ابتدا به کمک دارو، کارکرد عصب به صورت موقت قطع می شود. در صورت گرفتن پاسخ درمانی خوب و کاهش یافتن میزان درد به یک سطح قابل قبول، روش های مختلفی برای غیرفعال کردن همیشگی عصب استفاده می شود تا درد بیمار برای مدتی طولانی کاهش قابل توجهی پیدا کند.
3. پمپ های ایمپلنت: به دو روش تزریق در نخاع و محیطی انجام می گیرد.
4. تزریق در نخاع: ابتدا دوزهای کم دارو در اطراف نخاع تزریق می ‌شود. درصورت اثربخش بودن، وسیله ‌ای به ‌صورت ایمپلنت قرار داده می شود که دارو را درست به درون مایع نخاعی برساند. پمپ و مخزن دارو را از طریق جراحی در محل مناسب قرار می دهند .مورفین که یک نوع ماده مخدر است، از جمله داروهایی است که استفاده می شود.
5. محیطی: برخی از دردها به داروهایی جواب می ‌دهند که به فضای اطراف نخاع تزریق می گردند. در صورت موثر بودن این تزریق، پمپ به شکلی ایمپلنت می ‌شود که داروها درست به اطراف اعصاب مورد نظر رسانده شوند.
6. روش های هسته ای: در این روش از داروهای رادیواكتیوی همچون فسفر یا استرونسیوم رادیواكتیو کمک گرفته می شود. تزریق این دسته از داروها به بیمار، باعث می شود كه تا چندین هفته دردهای نشات گرفته از درگیری استخوان ها با سرطان های مختلف، به طور قابل توجهی كاهش یابد و حتی در صورت لزوم، می توان درمان را تكرار كرد.
7. کنترل درد با تخریب نمودن تومور به کمک فرکانس رادیویی: در این روش درمانی، تومور به وسیله یک الکترود سوزنی گرم شده و از بین می ‌رود. این کار، درد را به طور چشمگیری در آن دسته از بیمارانی که سرطان آن ها در استخوان پخش شده است، کاهش می‌ دهد.
8. امواج رادیویی: در این روش، از امواج رادیویی به منظور تخریب حرارتی اعصاب استفاده می گردد. این شیوه درمانی، مسیر درد در گانگلیون تری ژمینال ، نخاع، ابتدای ریشه پشتی نخاع و گانگلیون ریشه پشتی، زنجیره سمپاتیک، مفاصل فاست و اعصاب محیطی را تخریب می نماید. هنگامی از این روش استفاده می ‌شود که روش ‌های دیگر، موفقیتی در کاهش درد نداشته اند.

تسکین درد سرطان

بیمار هرگز نباید درد را به عنوان بخشی از زندگی خود بپذیرد.

همه دردها تا حدودی قابل درمان هستند و این در مورد دردهای سرطانی نیز صادق است.

بیمار باید همیشه بتواند درد خود را به بهترین شکل ممکن برای پزشک یا مراقب خود توصیف کند تا آنها بتوانند اقدامات کافی و مناسب را برای او انجام دهند.

درمان درد استخوان بعد از شیمی درمانی

اگر درد خفیف باشد، معمولا مصرف داروهایی از جمله داروهای ضد التهابی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

برای درد متوسط تا شدید نیاز به مصرف مسکن‌های قوی‌تری است که باید توسط پزشک تجویز شود.

اگر مصرف دارو کمکی به تسکین درد نمی‌کند، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

بدن درد بعد از شیمی درمانی

برخی از داروهای شیمی درمانی گاهی بیمار را با عوارض جانبی دردناکی روبه‌رو می‌کند.

به‌طور مثال اگر این داروها منجر به آسیب عصبی شوند، مشکلاتی از جمله سوزش، بی حسی، درد تیر کشنده در دست یا پا و سوزن سوزن شدن را احساس می‌کنید که به عنوان نوروپاتی شناخته می‌شود.

علاوه بر این مصرف برخی از داروهای شیمی درمانی باعث سردرد، زخم دهان، درد عضلانی و دل درد می‌شود.

پا درد بعد از شیمی درمانی

برخی از داروهای شیمی درمانی به اعصابی که سیگنال‌ها را به سیستم عصبی مرکزی دست و پاها ارسال می‌کند، آسیب می‌رساند.

علائم ناشی از این عارضه شامل سوزن سوزن شدن، بی حسی یا درد در دست‌ها، پاها و ضعف عضلانی در پاهاست.

رفع درمان دل درد بعد از شیمی درمانی

حتما داروهای ضد تهوع تجویز شده از سوی پزشک را به‌طور کامل مصرف کنید.

همچنین باید مواد غذایی نرم و نوشیدنی‌هایی با هضم راحت مصرف کنید.

باید به نشانه‌های بدن خود توجه داشته باشید و در مواقعی غذا مصرف کنید که حالت تهوع نداشته باشید.

در طول روز باید وعده‌های غذایی و میان وعده‌های کوچک اما مکرر مصرف کنید.