تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی چیست؟

تنگی کانال استخوانی درون ستون فقرات (Spinal Canal Stenosis) یا تنگی کانال نخاع از بیماری‌های ستون فقرات است، که بیشتر مواقع دیر تشخیص داده شده و یا با انواع بیماری‌های مختلف اشتباه گرفته می‌شود.

این بیماری از دسته بیماری‌هایی میباشد که احتمالا درد و ناراحتی زیادی برای فرد به همراه خواهد داشت.

این بیماری می‌تواند فرد را از انجام فعالیت های روزمره بازداشته و عوارضی چون کمردرد و گردن درد را  برای شخص به همراه داشته باشد.

در ادامه این مطلب قصد داریم تا این بیماری را به طور کامل معرفی کرده و به همه علائم و عوارض تنگی کانال نخاعی بپردازیم پس با ما همراه باشید.

ستون فقرات یک آناتومی و ساختمان ویژه ای دارد، که باعث انعطاف حرکات بدن در جهات مختلف میشود.

این ستون از مهره‌هایی تشکیل شده‌ که روی هم قابلیت لغزندگی داشته و در میان این مهره‌ها در کانال نخاعی، نخاع و ریشه های عصبی وجود دارد. اعصاب نخاعی از منفذ های بین مهره‌ای  خارج شده و اعصاب محیطی ما را تشکیل می‌دهند.

هنگامی که فضا برای این اعصاب نخاعی تنگ شود و تحت فشار قرار بگیرند، به عارضه  تنگی اعصاب نخاعی دچار میشویم.

در واقع در تعریف دیگری به ضخیم شدن بافت‌های اطراف کانال نخاعی کمر و فشار بر روی نخاع و اعصابی که از آن خارج می‌شوند، تنگی کانال نخاعی کمر گفته می‌شود.

انواع مختلف تنگی کانال نخاعی کمر و گردن

• تنگی کانال نخاعی مرکزی کمر و گردن
• تنگی کانال نخاعی جانبی در کمر و گردن

تنگی کانال نخاعی جانبی در کمر و گردن

سوراخ بین مهره ای یک نوع حفره استخوانی است که عصب نخاعی از بین دو مهره مجاور عبور می کند.

هنگامی که یک یا چند مورد از این سوراخ ها باریک می شوند، به آن تنگی جانبی نخاع می گویند.

در این حالت عصب نخاعی فضای کمتری دارد و با فشرده شدن ممکن است باعث اختلال در عملکرد نخاع شود.

این نوع تنگی کانال نخاعی ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات (کمر، گردن و قفسه سینه) رخ دهد، اما معمولاً در قسمت کمری اتفاق می‌افتد.

تنگی کانال نخاعی مرکزی کمر و گردن

این نوع عارضه همچنین زمانی رخ می دهد که یک یا تعدادی از مهره های محافظت کننده کانال نخاعی باریک شوند.

با باریک شدن کانال مرکزی، نخاع فضای کمتری برای عبور دارد و اگر نخاع فشرده شود، می‌تواند منجر به درد یا اختلال در عملکرد ناحیه تحت فشار شود.

تنگی کانال مرکزی می‌تواند در هر قسمتی از ستون فقرات رخ دهد، اما معمولاً در ناحیه گردن و کمر رخ می‌دهد.

علت تنگ شدن کانال نخاعی

تنگی کانال نخاع دلایل مختلفی دارد اما نقطه مشترک بین همه این عوامل این است که ساختار ستون فقرات را تغییر میدهد و باعث تنگ شدن فضای اطراف نخاع و ریشه اعصاب در  شخص می شوند.

نخاع و ریشه های عصبی که فشرده شده اند، باعث بروز علائمی مانند کمردرد و سیاتیک می شود. دراین قسمت به چند مورد از عوامل شایع ایجاد این عارضه میپردازیم.

بیماری آرتریت:

شایع ترین عامل تنگی کانال نخاعی است. در ستون فقرات، آرتریت می تواند ناشی از تخریب دیسک کمر و از دست دادن آب موجود در آن باشد.

با بالارفتن سن، دیسک ها شروع به خشک شدن کرده و ضعیف خواهندشد. این مشکل منجر به آسیب دیدن فضای دیسک می شود که در نهایت منجر به عارضه تنگی کانال نخاعی میشود.

فتق دیسک:

بالشتک های نرمی که نقش جاذب شوک بین مهره های شما را دارند، معمولاً با بالارفتن سن خشک می شوند. ترک های موجود در یک سمت بیرونی دیسک ممکن است منجر به نشت مواد درونی نرم شده وباعث فشار بر روی طناب نخاعی یا عصب بشوند.

شکستگی و آسیب دیدن ستون فقرات:

شکستگی یا در رفتگی استخوان ها و التهاب ناشی از این آسیب، نزدیک به ستون فقرات، فضای کانال را تنگ میکند و در نتیجه منجر به فشار به عصب های نخاعی میشود.

سوانح رانندگی و سایر حوادث می تواند باعث دررفتگی یا شکستگی یک یا چند مهره بشود. جابجایی استخوان به علت شکستگی ستون فقرات، به محتوای کانال نخاع آسیب می رساند.

ضخیم شدن لیگمان یا رباط ها:

رباط ها نوارهای الیافی هستند که ستون فقرات را به هم متصل می کنند.

با بالا رفتن سن این رباط هاضخیم شده، رباط­ های ضخیم شده کانال نخاعی، تبدیل به بافت سفت شده و یا به داخل فضای کانال نفوذ پیداکنند.

کیست و یا تومور ناحیه ستون فقرات:

توده هایی روی استخوان ها، رباط های ستون فقرات، نخاع و ریشه های عصبی رشد می کنند و می توانند منجر به تنگی در کانال های نخاعی بشوند.

تنگی کانال نخاعی مادر زادی:

بیشتر تنگی ستون فقرات زمانی اتفاق می افتد که عاملی برای تنگ شدن فضای باز در ستون فقرات ایجاد شده باشد.

یکی دیگر از ناهنجاری های مادرزادی ستون فقرات که می تواند فرد را در معرض تنگی نخاع قرار دهد، اسکولیوز (ستون فقرات با شکل غیر طبیعی) است.

عوامل تنگی کانال نخاعی چیست؟

1. افزایش سن
2. وراثتی
3. شغل های سنگین
4. ژنتیکی
5. بیمارهای مادرزادی
6. بیماری های روماتیسمی

علائم و نشانه های تنگی کانال نخاعی

علائم تنگی ناشی از فشرده‌ شدن فضای ساختار‌های حساسی است که از کانال نخاعی عبور می‌کنند.

علائم بسته به محل تنگ شدن و اعصاب آسیب دیده نیز میتواند متفاوت باشد.

در کل تنگی کانال نخاع به دو دسته تنگی مهره های ستون فقرات گردن و تنگی مهره های  ستون فقرات کمر تقسیم بندی میشود که هر کدام علائم و نشانه های متفاوتی ایجاد میکنند.

علایم تنگی ستون فقرات گردن

• بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در دست ها ، بازو
•  احساس ضعف در یک دست یا هر دو دست
• درد گردن یا شانه

 علایم تنگی مهره های کمری

• احساس ضعف در ناحیه کف و یا پشت ساق پا
• ضعف و یا آتروفی عضلات ساق پا
• درد یا گرفتگی در هر دو پا و یا یک پا که البته این درد ها بیشتر زمانی که به مدت طولانی راه بروید و یا خم بشوید ممکن است احساس بشود.
• احساس خواب رفتگی در انگشتان یک پا یا هر دو پا
• دردی که به یک یا هر دوران کشیده بشود (سیاتیک)

تنگی کانال نخاع چه عوارضی دارد؟

درد در ناحیه گردن می تواند باعث ناراحتی و اختلال در فعالیت های روزانه شود.

اگر درمان گردن به موقع انجام نشود، ممکن است نخاع آسیب ببیند و حواس شما را مختل کند.

فشرده شدن کانال نخاعی ممکن است باعث درد شدید شود و انجام فعالیت های روزانه را برای شما دشوار کند.

تشخیص تنگی کانال نخاع

MRI

در این روش تصویربرداری پزشکی، تمام جزئیات از جمله ریشه های عصبی و تغییرات در نخاع یا تومورهای ناحیه نخاع قابل تشخیص است.

اسکن توموگرافی کامپیوتری

استفاده از اشعه ایکس برای گرفتن تصاویر در زاویه های مختلف که به تعیین شکل و اندازه کانال نخاعی کمک می کند.

میلوگرام

میلگرام نوعی رنگ کنتراست است که به مایع مغزی نخاعی برای علامت گذاری کانال نخاعی و ریشه های عصبی تزریق می شود.

درمان تنگی کانال نخاع

برای راههای درمان این عارضه تنگی کانال نخاعی به طور کلی 4 روش درمانی وجود دارد.

داروهای ضد التهابی:

داروهایی مانند آسپرین ، استامینوفن، ژلوفن…. به کاهش درد و التهاب  این اختلال کمک میکند. داروهایی مثل شل کننده عضلات و یا دارو های ضد تشنجی هم میتوانند در کم کردن عوارض این اختلال مانند اسپاسم و گرفتگی عضله و یا آسیب عصبی موثر باشند.

روشهای طب فیزیکی:

اگر چه این نوع از روش های درمان مشکل تنگی کانال نخاع را برطرف نمیکنند. و بیشتر بر بهبود کیفیت زندگی و سطح عملکرد و کاهش درد و التهاب تمرکز میکنند. اما علایم بسیاری از بیماران با همین روش ها بهبود می یابد.

این روش ها شامل فعالیت های بدنی مخصوص، استفاده از کمربندهای طبی و یا بریس، فیزیو تراپی، ماساژ و … میباشد.

تزریق داخل ستون مهره ها:

یکی از  شایع ترین روش ها  تزریق برا ی تسکین علایم تنگی کانال نخاع میباشد.

در این روش که یکی از شیوه های جراحی بسته ستون فقرات محسوب میشود، دارو (معمولاً استروئید) داخل فضای پیرامون ریشه‌های عصبی خاص (فضای اپیدورال) تزریق می‌شود. تزریق این دارو یکی  از روش های درمان تنگی کانال نخاعی است که در کاهش التهاب و درد حاد منتشره در دست‌ها یا پاها بسیارمؤثر است.

جراحی:

درصورتی که روش های ذکر شده در بالا موفقیت‌آمیز نباشند و تغییری درکاهش  تسکین علایم بیمار ایجاد نکنند دیگر روش‌های درمانی تهاجمی تر در تسکین درد توسط پزشک  توصیه می‌شود.

لذا برای از بین رفتن فشار روی عصب‌های درگیر عمل جراحی تنگی کانال کمری انجام خواهد شد. باید به این نکته توجه داشته باشید که تنها 5 درصد بیماران تنگی کانال نخاعی به جراحی نیاز پیدا می کنند.

سخن پایانی

قبل ازتصمیم برای انتخاب هر روش‌ درمانی جدید باید با پزشک مجرب یا دکتر افشین صمدی مشورت نمود زیرا از این نکته که هر عمل جراحی ریسک عوارض احتمالی خود را دارد اگاه هستیم.